KANSIZLIK (ANEMİ)

Anemi(alyuvar  sayısında ,hemoglobin içeriğinde  veya  hematokritte  azalma)  eritrosit  üretiminin azalmasından (eritropoez),eritrosit yıkımının  artışından,veya  kan kaybından kaynaklanabilir.

3  tür   anemiden,MİKROSİTİK  ANEMİLER    demir  eksikliği anemisi,demir taşıma yetersizliği  anemisi,demir-kullanımı  anemileri ve  talasemiler’i (doğuştan gelen  hemolitik anemi,Akdeniz anemisi)  içerir.

NORMOSİTİK ANEMİLER  ,primer kemik iliği   yetmezliğinden kaynaklanır.Eritropoetin(kırmızı  kan hücresi yapımını  kemik iliğininde  uyaran hormon) yetersizliği,kemik iliğinin kan yapmaması(aplastik anemi),kemik iliğinin   bağ  dokusu ile işgal edilmesi vb  sonucu  kansızlık oluşmasıdır.

MAKROSİTİK ANEMİLER, B 12  vitamini  veya folik asit  eksikliğinde olduğu  gibi   en sık   DNA  sentezi   bozukluğundan kaynaklanır.Müzmin hastalık anemisi,  mikrositik  veya   normositik olabilir.Miyelodisplastik sendromlara bağlı   anemiler, mikrositik,normositik veya   makrositik olabilir.

                  
Burada  DEMİR  EKSİKLİĞİNE  BAĞLI  KANSIZLIKDAN  SÖZ EDECEĞİZ:

DEMİR  EKSİKLİĞİ  ANEMİSİ

Kansızlığın    en yaygın   nedenidir.Genellikle  kan kaybından kaynaklanır.Semptomlar   genellikle  özgül  değildir.Alyuvarlar   mikrositik  ve  hipokromikdir.Yüksek   serum  transferini,düşük  serum ferritini,düşük serum demiri,demir  depolarında azalma   vardır.Tanı   konulmuş  ise  gizli   kan kaybından  çok   kuşkulanmalıdır.

Toplam    vücut demiri  sağlıklı  erkeklerde  3.5 gr,kadınlarda  2.5 gr  dır.Aradaki fark  vücut büyüklüğü,düşük androjen düzeyleri,  ve kadınlarda  adet görme ve gebelik ile  demir kaybı nedeniyle  demir   deposu yokluğundan  kaynaklanmaktadır.Taşınan demir  3 mg  dır.Demir  hücrelerde  ve plazmada ferritin (700  mg) hücrelerde   hemosiderin (300 mg)  şeklinde depolanır.
                  
Demir  düodenum  ve  jejunumun üst kısmından    emilir.Demir   ferröz   olarak   en  iyi  emilir.Askorbik asit(c  vit.)  demir emilimini artırır.Sebze lif  fitatları,polifenoller,çay tannatları,fosfoproteinler ,kepek ve bazı antibiyotikler (örn:tetrasiklin )    demir  emilimini  azaltır.
                 
Gıdalarla   alınan  6 gr  demir    yeterlidir.Yetişkinlerde  15 mg/gün    diyet  demirinin   sadece   1  mg’ı   emilmektedir.Demir ,transferin   adında  bir proteine  bağlanarak taşınır.Kullanılmayan demir transferin ile   iki tip  depo havuzuna  aktarılmaktadır.En önemlisi  ferritin dir.Aktif  demir   depo kısmı  karaciğer(hepatositler),kemik iliğinde,  ve dalakta(makrofajlarda),eritrositlerde  ve serumda yer almaktadır. Demirin 2.depo  havuzu, karaciğerde (kupfer hücreleri) ve  kemik iliğinde(makrofajlarda)  depolanan  ve görece  çözünmeyen   hemosiderindedir.
                 
Kan kaybı  hemen   hemen  her  zaman  en önemli  nedendir.Erkeklerde   en sık  neden   genellikle  Gastrointestinal sistemden kronik gizli kanamadır.Menapoz   öncesi  kadınlarda   adet kanamalarının  toplamı yaygın bir nedendir.Bir  başka neden  müzmin damar içi hemoliz(kan parçalanması) dir.Demir ihtiyacının  artması   demir eksikliğine   katkıda bulunabilir.Hamilelerde  demir ihtiyacı 2  kat artar.Mide  ameliyatlarından    sonra(gastrektomi  sonrası)    ve  düodenum,ince barsak  hastalıklarındada   demir eksikliği yaşanabilir.
                
Yorgunluk ,kuvvet kaybı, halsızlık,baş  dönmesi ,çarpıntı,pika(anormal bir madde yeme isteği:toprak,kil,çamur,kül vs),glossit(dilde  kızarıklık,ağrı,şişme),cheliosis(dudakların  birleşim yerınde çatlaklar,çizgilenmeler),kaşık tırnak,yemek borusunda oluşan bant   nedeniyle   yutma  güçlüğü    olabilir.
                
Serum demiri erkeklerde 75-150 ug,kadınlarda  60-140, ug,toplam demir  bağlama kapasitesi 250-450 ug  dır.

MİKROSİTİK   ANEMİLERDE    AYIRICI   TANI:

 

TANI KRİTERİ

DEMİR EKSİKLİĞİ

DEMİR TAŞIMA KUSURU

SİDEROBLASTİK DEMİR KULLANIMI

DEMİR YENİDEN KULLANIMI

PERİFERİK KAN

MİKROSİTOZ(M) HİPOKROMİ(H)

 karşılaştırması

M>H

M>H

M>H normositik olabilir

M>H

ERİTROSİT DAĞILIM GENİŞLİĞİ (RDW)

ARTMIŞ

ARTMIŞ

ARTMIŞ

NORMAL

SERUM DEMİRİ

AZALMIŞ

AZALMIŞ

ARTMIŞ

AZALMIŞ

DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ

ARTMIŞ

AZALMIŞ

NORMAL

AZALMIŞ

TRANSFERRİN SATÜRASYONU%

<10

0

>50

>10

SERUM FERRITI (n:30-300)

<12

VERİ YOK

>400

30-400

TEDAVİ:

Mutlaka   nedeni araştırılmalıdır.Demir  yemekten 30-60 dk önce alınmalıdır.Gıda  ve antiasidler  emilimi  azaltabilir. Günde  1-2 kez verilen 60 mg elemental  demir  uygundur. Ferröz  sulfat,glukonat,fumarat veya sakkarid demir   kullanılabilir.Askorbik asid(C vit)  veya portakal suyu  demir  emilimini artırır.Oral demire   en az 6 ay devam  edilmelidir .Oral  tolere  edemeyen   hastalara    damar veya  kas  yoluyla  parenteral  demir kullanılır.Tedaviden    ilk 2   hafta  sonra   haftada 0.7-1 gr  Hb   yükselir.Anemi 2 ay içinde   düzelmelidir.Hb artmazsa  altta  yatan     sebebin   devam ettiği,tanının  gözden geçirilmesi ve yeniden  değerlendirilmesi   şarttır

Mesajlar (0)

500 karakter yazabilirsiniz

Cancel or