GEBELİKTE İLAÇ KULLANIMI
Son adet tarihinden itibaren 31. ile 71.gün arası organ oluşumunun meydana geldiği dönemdir ve “teratojen dönem “olarak adlandırılır.Çok acil bir durum dışında bu devrede ilaç kullanılmamalıdır.
31.günden önce alınan ilaçlarda “ya hep ya hiç” kuralı geçerlidir.Yani ilaç embriyoyu ya hiç etkilemez ya da bir düşüşe neden olur.
FDA ilaçları , gebelikte bebek üzerinde etkileri açısından beş ayrı gruba ayırmıştır:
Kategori A:İnsanlarda yapılan çalışmalarda fetus üzerine olumsuz bir etki saptanmamıştır.Bu gruba dahil olan çok az sayıda ilaç vardır.Gebelikte kullanılan vitaminler ve kan(demir) hapları bu gruptadır.
Kategori B:Hayvanlarda yapılan çalışmalarda hayvan fetusları üzerinde olumsuz bir etki saptanmamıştır.Ancak insanlarda yapılan çalışmalar mevcut değildir.
Veya:
Hayvanlarda yapılan çalışmalarda olumsuz etkiler saptanmış,ancak insanlarda yapılan çalışmalarda bu olumsuzluklar doğrulanmamıştır.Penisilin gr.antibiyotikler ve parasetamol gr.ağrı kesiciler bu gruptandır.
Kategori C:Hayvan ve/veya insanlarda yapılan çalışmalar yetersizdir.Veya:
Hayvan deneylerinde olumsuz etkiler saptanmış,ancak insanlara ait veri yoktur.Gebelikde kullanılan ilaçların bir kısmı bu grupta yer alır.Bu gruptaki ilaçlar eğer hastaya zarardan çok fayda getireceğine inanılıyorsa kullanılabilir.
Kategori D:Bu gruptaki ilaçlarda insan fetusu üzerine olumsuz etki bulunmuştur.Bu grupdaki ilaçlar mutlaka kullanılması gerekiyorsa,kullanılmadığı takdirde anne veya fetus zara görecekse,kar/zarar oranı kar lehine ise kullanılabilecek ilaçlardır.Gruba en iyi örnek epilepsi(sara) hastalığı olan anne adaylarının kullanması gereken ilaçlardır.
Kategori X:Bu grupdaki ilaçlarda da insan fetusu üzerine olumsuz etki bulunmuştur.Ancak bu grupdaki ilaçlar gebelikte jkullanıldığında kar/zarar oranı her zaman zara lehine olan ilaçlardır.Bu yüzden hiç bir şekilde gebelik süresince kullanılmamalıdır.(DES;kumarin,talidomid).
GEBELİKDE KESİN OLARAK KULLANILMAMASI GEREKEN İLAÇLAR:
-ACE İNHİBİTÖRLERİ
-DANAZOL
-ALKOL
-DİETİLSTİLBESTROL
-TETRASİKLİN
-ANDROJEN HORMONLARI
-ETRETİNAT
-TALİDOMİD
-BUSULFAN,SİKLOFOSFAMİD,AMİNOPTERİN,METOTREKSAT
-İZORETİNOİN
-RUBELLA CANLI AŞISI
-KARBAMAZEPİN
-LİTYUM
-KUAMRİN VE TÜREVLERİ
-METİMAZOL
-RADYOAKTİF İYOT
-BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ ÇEKİLMESİ
-RADYASYON(YÜKSEK DOZ)
GEBELİKDE KULLANILABİLİR İLAÇLAR:
ANTİBİYOTİKLER:
-PENİSİLİNLER yıllardan beri kullanılan,gebelikde kullanım açısından en güvenli olanlardır.Yeni jenerasyon penisilin türevleri de bunlara dahildir.
-ERİTROMİSİN penisilin alerjisi olanlarda kullanılır.
-SEFALOSPORİN gr.antibiyotikler de kullanılabilir..FDA ‘ya göre güvenli olan Kategori-B’de dirler.
-TETRASİKLİN’den gebelikde kaçınılır.Kullanıldığında bebeğin dişlerinde kalıcı renk değişikliğine ve iskelet sistemi deformasyonlarına neden olabilir.
-SULFONAMİDLER gebeliğin son dönemlerinde kuulanıldığında doğan bebekde hiperbilirubinemi yapabilirler.
-NİTROFURANTOİN oldukça güvenlidir.
-FLOROKİNOLON gr. antibiyotikler ,çok dirençli idrar yolu enfeksiyonları hariç kullanılmazlar.
-PARASETAMOL gebelerin en sık kullandıkları ilaçlardandır.Parasetamol gebelikde kullanılabilecek en güvenli ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçtır.Ancak çok yüksek dozlarda (intihar girişimi gibi) anne adayında karaciğer hasarına ve bebeğin ölmesine neden olabilmektedir.
ASPİRİN ağrı kesici olarak tercih edilmez.80-100 mg kanı sulandırmak amacıyla kullanılır.
NONSTEROİD ANTİİNFLAMATUARLAR :İbuprofen ve naproksen kullanılabilir.Ducdus arterıosusun erken kapanmasına ve pulmoner hipertansiyon gelişimine neden olabildiğinden,34.gebelik haftasından sonra kullanılmaması önerilir.
ANTİVİRALLER kullanılmaz.
PARAZİT İLAÇLARI:Metronidazol 3.aydan itibaren kullanılabilir.
KLİNDAMİSİN kulanılabilir.
KALP VE TANSİYON İLAÇLARI:
ACE inhibitörleri kulanılmaz.
FUROSEMİD kullanılmaz.
HEPARİN kullanılabilir.DÜŞÜK MOLEKÜL AĞIRLIKLI HEPARİNLER sık kullanılır.
KUMARİN kullanılmaz
ASTIM ilaçları:Büyük çoğunluğu güvenlidir. Kullanılır.
EPİLEPPSİ:Anomali riski 3-4 kat fazladır.:
DİYABET MELLİTUS:Sadece insülin kullanılır.
LOKAL ANESTEZİK İLAÇLAR:Lidokain,tetrakain ve prokain içerenler güvenlidir.
Bazı özel durumlar:
İNFLAMATUVAR BARSAK HASTALIĞI:
-MESALAZİNE ,kullanılır..
-SULFASALAZİN,bazen kullanılabilir..(kernikterusa yol açabilir)
-HELİCOBACTER PYLORİ ENFEKSİYONU:Tedavi 1.trimesterin sonuna ertelenmelidir.Amoksisilin,klaritromisin,metronidazole,omeprazol,lansoprozol kullanılabilir.
-FLATULENCE(GAZ,REKTAL GAZ ATMA),Simetikon ve aktif kömür kullanılabilir.
-OBESİTE:Orlistat kullanılması kuşkulu..
-DEPRESYON:SSRI gr. antidepresanların 20.haftadan sonra pulmoner hipertansiyona yol açması kuşkulu bir sonuçtur.Kar-zarar hesabına göre kullanılması önerilir.
-HİPERTANSİYON:
Metildopa güvenle kullanılır.
Beta blokorler etkilidir ve 3.trimesterde güvenlidir.
Nifedipin kullanılbilir.
Magnezyum sulfat eklampside kullanılır.
DİGOXİN,plasentayı geçer ancak doğumdan önce ve sonra bebek üzerine çok az etki yapar.
KLORAMFENİKOL,kullanılmaz.
DİAZEPAM kullanılmaz.
FLOROKINOLONLAR:Kullanılmaz…
SULFONAMIDLER:Kullanılmaz.
ANTIKONVULSANLAR:Kullanılmaz.
TİYAZİD DİÜRETIKLERI:Kullanılmaz.
TİROİD İLAÇLARI:
METİMAZOL,fetusda tiroid bezinde büyüme,kullanılabilir.
PROPİLTİOURASİL,fetusda tiroid bezinde büyüme,kullanılabilir.
RADİOAKTİF İYOT,KESİNLİKLE KULLANILMAZ.
ASPARTAM,KÜÇÜK MİKTARLARDA ALINABİLİR.
ANTİHİSTAMİNİKLER:İlk 3 ayda almamak en iyisidir.Eğer gerekli ise klorfeniramin verilebilir.Eğer enjeksiyon olacak ise difenhidramin ilk seçenek olmalıdır.3.kuşak antihistaminiklerden setirizin,loratadine ve feksofenadin’in hayvanlarda teratojenik olduğu gösterilememiştir.Dikkatle kullanılmalıdır.Loratadin ilk trimester hariç tercih edilmelidir.
AMPHOTERICIN B:Placentayı geçer.Endike olduğunda kullanılır.
FLUKONAZOL:Kategori C.Hayvanlarda teratojenıkdır.
İİTRAKONAZOL:Kategorı C.
KETOKONAZOL:Kategorı C.İlk trimesterde vagınal kandida için kullanılabilir.
GRISEOFULVIN:Kategori C.
NİSTATİN:Kategorı B.
SULFONAMIDLER:Kullanılmaz.(Kategorı C-D arası)
AZTREONAM:İlk trimesterde kullanılmaz.
KARBAPENEM:Kategorı C.Gebeliğin 2.yarısında emniyetlidir.
MEROPENEM:Kategorı B.Gebeliğin 2.yarısında kullanılır.
METRONİDAZOL:Kategorı B.
SPEKTONIMISIN:Kategorı B.İlk trımesterde kullanılmaz.
FAMOTIDINE:Kullanılabılır.
RANİTİDİNE:Kullanılabilir.
ROKSITROMISIN:Kategorı B.
ORAL ANTIDIYABETIK AJANLAR:
İNSÜLİN:Gestasyonel diyabette ilk seçenekdir.
ALFAGLİKOZİDAN İNHİBİTÖRLERİ:Kullanılmaz.
BİGUANİDLER:Gebelikde kullanılmaz.
MEGLİTİNİDLER:Kullanılmaz.
Mesajlar (2)
Deniz hanım,
Geç yanıt için özür dilerim.İlk 3 ay içinde kullanılmaması gerekir.3.aydan sonra kullanılabilir.
Uz.Dr.Behçet Güneş
Ayşegül hanım,
Zararlı olmaz.Ama sizin düzenli Kadın hast.ve&doğum uzmanına gitmenizi ve kan tetkikleriniz yaptırmanızı öneririm.
Selamlar.
Uz.Dr.Behçet Güneş